برای تحقق نوآوری و خلاقیت و نیز تقویت آن، شرایطی لازم است که بیتوجهی به آنها مانع از نوآوری میشود.دوران جوانی، زمان مناسبی برای تحرک، آفرینش و یادگیری است. امروزه با توجه به اهمیت و تأثیر خلاقیت و نوآوری در ابعاد گوناگون زندگی بشری و ساماندهی امور مختلف، دانشمندان راهکارها، روشها و تکنیکهایی را برای پروراندن آن ارائه دادهاند که با به کارگیری آنها، افراد خواهند توانست ساختار فکری خود را آگاهانه تغییر دهند و بهبود بخشند. در این مقاله به راههای پرورش نوآوری و خلاقیت میپردازیم.
قابلیت پرورش نوآوری
انسان موجودی است که برای بقا و ادامه حیات، همواره نیازمند ایجاد اندیشههای نو و راههای تازه است. سیر و حرکت انسان در زمینههای گوناگون زندگی، به بعد خاص و مورد خاص محدود نیست. از طرفی، این ویژگی قابلیت پرورش یافتن و تقویت شدن را دارد و در این میان، دوره جوانی زمان بسیار مناسبی برای پرورش استعدادهای خلاقانه و بروز نوآوریهاست. از دیدگاه روانشناسان نیز قابلیت تقویت و پرورش خلاقیت و نوآوری در افراد وجود دارد و این قابلیت، در صورت فراهم آوردن زمینههای اجتماعی، محیطی، خانوادگی و فکری امکانپذیر میباشد. پرورش خلاقیت و نوآوری در جوانان، همانند پرورش دانه است. همان گونه که دانه برای رشد و شکوفا شدن به فراهم آوردن زمینهها و شرایطی چون خاک، نور و هوای مساعد و مراقبت باغبان نیازمند است، جوانان نیز برای به فعلیت رساندن خلاقیت خود، نیازمند زمینه هستند. بدون آموزش و فراهم آوردن زمینههای پرورش خلاقیت و نوآوری، تنها استعداد ذاتی باقی میماند، ولی با آموزش روشهای نظاممند، میتوان خلاقیت و نوآوری را در سطح بالاتری قرار داد.
شرایط پرورش و نوآوری
برای تحقق نوآوری و خلاقیت و نیز تقویت آن، شرایطی لازم است که بیتوجهی به آنها مانع از نوآوری میشود. از جمله این شرایط میتوان موارد زیر را نام برد:
1. فضای خلّاق اجتماعی و عمومی
نوآوری در جایی متولد میشود که پذیرفته شود. در جوامع و سازمانهایی که مدیران، آماده شنیدن ایدههای نو نبوده، و در پی کشف راههای جدید نیستند، نوآوری شکل نمیگیرد. مطلق گرایی و اصرار بر درستی روشها و ابزارها و فنون موجود، مانع جدی تحقق نوآوری است.
2. نامحدود بودن زمان و چارچوب
تفکر در فرد نوآور باید معطوف به زمانی محدود نباشد؛ چرا که محدود کردن افراد به زمان خاص، مکان خاص و چارچوب و محدوده خاص، اجازه نوآوری را به فرد نخواهد داد و در او کوتاهنگری شکل میگیرد که خود باعث روزمرگی و در نتیجه، مانع شکلگیری نوآوری میشود؛ حال آنکه ایجاد، توسعه و تعمیق نوآوری، نیازمند حوصله و زماندادن به نوآوران است.
3. ایجاد نظام حمایت و بهرهبرداری از نوآوریها
برای اینکه جامعه از گزند سلیقهگرایی رهایی یابد، لازم است در جامعه و سازمانها، نظام راهبری و بهرهبرداری از نوآوری و خلاقیت ایجاد شود. بدون طراحی و استقرار نظامی مشخص، نمیتوان نوآوری را در جامعه به وجود آورد و تقویت کرد. در فرآیند نوآوری، اصل بر این است که افراد خلاق چیزهایی را میبینند که دیگران نمیبینند. از این رو، با محدود کردن آنان به اینکه فقط در چارچوب انتظارات بیندیشند، هرگز زایش فکری ایجاد نخواهد شد.
راهکارهای ایجاد نوآوری
برای نوآوری و خلاقیت، صرفاً به توان فکری و استعداد ذاتی افراد نمیتوان بسنده کرد، بلکه باید به آموزش و پرورش استعدادها نیز توجه نمود و برای دستیابی به خلاقیت و نوآوری، از روشها و راهکارهای گوناگون و مفیدی سود برد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
1. در هم شکستن عادتها
برای رسیدن به نوآوری، باید مفروضات پیشین را در مسیر تغییر داده، و آن را به سمت و سویی جدید سوق دهیم تا بتوانیم ایدهای نو و متفاوت را با ایدههای پیشین به دست آوریم. انجام کارها در چارچوب خاص و روش متداول، سبب رکود ذهنی و عدم نوآوری میشود. در نتیجه، برای رسیدن به نوآوری، نگاه تازه و نو به انجام امور و برخلاف عادتها، میتواند راههای جدیدی را بر روی ما بگشاید.
2. پیشبینی کردن
ما برای انجام هر کاری طبق فرضیات ساخته شده در ذهن، راهکارها را انتخاب میکنیم و به انجام کارها میپردازیم؛ همانند دانشمندان که برای کشفیات و اختراعات خود، طبق فرضیهای که میسازند، راه و روش خاصی را انتخاب میکنند. بسیاری از اوقات ما از قدرت فرضیات معیّن بیاطلاعیم یا نمیخواهیم بپذیریم که این فرضیات، ممکن است به طور تدریجی رفتار و افکار ما را بدون آگاهی هدایت کنند. یکی از راههای روشن کردن این فرضیهها، تمرین وادار کردن افراد به پیشبینی و پیشگویی کردن است که نوعی آزمایش در فکر به شمار میآید.
3. شکار ایدهها
هم هنرمندان، شاعران، نویسندگان و به طور کلی افراد خلّاق، به روشنی به این مسئله اعتراف دارند که ایدههای جدید، بسیار سریع و ناگهانی در یک لحظه، مثل جرقهای در ذهن ظاهر و به سرعت غیب میشوند؛ به طوری که اغلب هرگز دوباره برنمیگردند. به همین دلیل است که بیشتر آنان همیشه قلم و کاغذ یا ضبط صوتی به همراه دارند تا در هر لحظه که ایده به ذهنشان خطور کرد، بیدرنگ از آن نشان و اثری، حتی خیلی کوچک و مبهم ضبط و ثبت کنند تا بتوانند بعداً آن را بهتر به یاد آورند. افراد نوآور و خلاق، همواره در جست وجوی مکانها و زمانهایی هستند که بهتر و بیشتر بتوانند به جریان خلاق ذهن خود توجه کنند و با کمترین مانع، ایدههای جدید را شکار نمایند و آنها را به کار ببندند. مولانا جلال الدین، در بسیاری از اشعارش بیان کرده است که همواره در طول شبانه روز، ایدههای جدیدی به ذهن انسان خطور میکند، ولی تا شکار نشوند، واقعاً نمی توان گفت کدامشان باارزش و کدام بی ارزش است: در وجود آدمی جان و روان میرسد از غیب چون آب روان ای برادر عقل یک دم با خود آر دم به دم در تو خزان است و بهار هر نفس نو میشود دنیا و ما بی خبر از نو شدن اندر بقا هر زمان از غیب نو، نو میرسد و از جهان تن برون شو میرسد.
نکاتی برای نوآوری
برای رسیدن به خلق ایدههای نوآورانه، رعایت بعضی از نکات، سبب تسهیل و تسریع روند نوآوری می شود که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
· حساسیت درباره ایده و افکار خود و یادداشتبرداری از آنها؛
· کسب اطلاعات لازم درباره ماهیت، شناخت و شرایط و عوامل خلاقیت و نوآوری؛
· عادت به حل مسائل از راههای گوناگون؛
· مطالعه و کسب اطلاعات در زمینههای مختلف؛
· آشنایی با زندگینامههای افراد نوآور؛
· استفاده از فکر و اندیشه دیگران با مشارکت دادن آنان در تصمیمگیریها؛
· برنامهریزی و هدفگذاری برای نوآوری و شکوفایی؛
· فراهم آوردن فضا و محیط نوآور و خلاّق، در محل کار و زندگی، برای شکوفایی و نوآوری؛
· تلاش برای شناسایی و رفع موانع نوآوری و خلاقیت در محیط کار و زندگی؛
· تشکیل جلسات فکر و اندیشه با افراد موفق و نوآور.
منبع : http://www.koodakomadar.com/
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید
موسسه فرهنگی نودا از سال 1386 فعالیت خود را در زمینه توسعه و ترویج خلاقیت و پژوهش دانش آموزی از طریق برگزاری کارگاههای آموزشی ویژه معلمان و دانش آموزان در مناطق مختلف شهر تهران آغاز نمود. از سال 1389، علاوه بر دو حوز...
پاسخ به برخی سوالات مربوط به جشنواره جوان خوارزمی
برگزاری کارگاه های آموزشی چرتکه ایرانی
آخرین خبر از آثار راه یافته به مرحله استانی جشنواره جابربن حيان در سال 97
برگزاری مرحله استانی چهارمین جشنواره نوجوان خوارزمی در سال 97
شیوه نامۀاجرایی مسابقۀعلمی،ادبی زبان وادبیات فارسی (احساس واژه ها )- معرفی بخش ادبیات جشنواره نوجوان خوارزمی سال تحصیلی 1397-1396
پست الکترونیکی : info@nodair.com
تلفن : 22501257
نشانی : تهران
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت به گروه نودا متعلق میباشد. استفاده از مطالب با ذکر منبع بدون اشکال میباشد.
طراحی و توسعه: گروه نرم افزاری امرتاد