چنان نسبت به کتاب خواندن نفوذناپذیریم که ایزولاسیون هیچ پشت بامی نسبت به باران و برف چنین عایق نیست. یعنی حاضریم وقت مان را با خاراندن پس سر و شمردن شوره های روی شانه مان تلف کنیم اما دو صفحه یا چهار خط کتاب نخوانیم.
یکی از بارزترین خصوصیات ما ایرانیان که دیگر دارد به شناسنامه مان تبدیل می شود و اوراق هویتی و شاخصه ی ممیزه ی ماست همین کتاب نخواندن است.
جالب این است که تمام دَک و پُزمان به گذشته ی مکتوبمان است که بع له... اما به حال و گذشته و آینده ی مکتوب خود به اندازه ی تخم گشنیز هم اعتنا نداریم.
عملاً و علناً به کسانی که کتاب می خوانند می خندیم. آشکارا اگر کسی کتاب خوان باشد جزو قوم یعجوج و مأجوج می دانیمش. معتقدیم تا می شود رفت خیابان جردن یا خیابان اندرز گو یا..(هر شهر، محلی) دور دور کرد، خریت محض است وقتت را حرام کنی و کتاب بخوانی.
اگر کسی در خانه اش کتابخانه دارد انگار در توالت منزلش بند رخت کشیده و رویش پیژامه آویزان کرده باشد.
در اثاث کشی یخچال ساید بای ساید و حمل و نقل آن برایمان از بدیهیات است اما چهار تا کارتن کتاب را بدبارترین، سنگین ترین و مزاحم ترین اثاث می دانیم.(جالب این است که عزیزانی که شغل شریف شان همین جا به جایی بار و اثاثیه و اسباب کشی است هم از یخچال فریزر و لباسشویی و گاز و کمد و.. کمتر گله دارند تا از کارتن های کتاب!)
کلاً توانایی این را داریم که هر کدام مانند دشمن خونی کتاب و کتابت و مکاتبه و تمام کلمات هم خانواده اش وارد عمل شویم. بیهوده تر، ابلهانه تر، ساده لوحانه تر، گاگول مشنگانه تر! از کتاب خواندن هیچ کاری به ذهن مان نمی رسد.
جالب تر وقتی است که یکی بد رانندگی می کند(یکی جز خودمان) یا یکی حین عطسه کردن، دستمال جلوی بینی اش نمی گیرد یا یکی باسن اش را از روی تنبان می خاراند.. آن جاست که فریاد وافرهنگا سر می دهیم و همه مدعی فرهنگ و اندیشه می شویم و به سرعت گوشزد می کنیم که این جا سرزمین خیام و حافظ و سعدی و فلان و بهمان است! حالمان خوب است؟! دکتر لازم نیستیم؟! واقعا چرا فقط دکتر، بره دکتر؟ ما نباید برویم؟
مملکتی که تیراژ کتاب در آن شده پانصد ششصد جلد، مردمانش نباید به دکتر بروند؟ یعنی صفا می کنیم برای خودمان. کتاب فروشی ها می شود پیتزا فروشی، کتابخانه ها حداکثر شده قرائت خانه ی پشت کنکوری ها، تیراژ کتاب لای باقالی، کتاب خوان ها(اگر بیابیم) اهالی مریخند، ما هم که باحالیم! همه هم شیرین زبان و طناز و بذله گو، از طرف می پرسی آخرین کتابی که خوانده ای کی بوده؟ می گوید می خواستم آخرین درسم را پاس کنم. بعد هم هرهر می خندد طوری که بیست و یک دندان خراب از مجموع سی و دو دندانش را می شود شمرد. خب کتاب نمی خوانی که مسواک هم نمی زنی بعد می شود این و نق می زنی به قیمت دندانپزشکی!
خوشبختانه تنها مسئله ای که بین تمام صنوف از پزشک و داروساز دندانپزشک تا کارمند و راننده و حسابدار و مکانیک و باغبان و.. مشترک است همین کتاب نخواندن است! یعنی اصلا می شود آن را میثاق جمعی دانست و یقین داشت همه تا همیشه بر آن وفادار خواهند ماند. کرد و ترک و فارس و گیلک و مازنی و.. هم ندارد. شکر خدا تمام اقوام و طوایف مختلف ما نیز در یک اتحاد ملی-میهنی بر سر کتاب نخواندن به توافق و تفاهمی چنان سترگ دست یازیده اند که بی آن که جایی ثبت کنند از هر قانون مثبوت و مضبوطی گرانقدرتر می شمارندش و در پاسداشت آن به جد و به جان می کوشند!
آن طرف دنیا تیراژ کتاب های شان میلیونی است و یک دهه ای می شود ای بوک را هم(کتاب الکترونیکی) فراگیر کرده اند اما ما توانسته ایم طی یک دهه ی اخیر تیراژ کتاب های مان را به یک سوم کاهش دهیم و از شوق این امر همگی لامبادا برقصیم و احساس شعف کلیه ی منافذمان را پر کند.
فکر می کنید ما، اغلب، در جواب سوال ساده ی «چرا کتاب نمی خونی» چه جواب هایی در جیب داریم؟
تعدادی از آن بی شمار جواب هایی که به سرعت ردیف می کنیم این ها هستند: « مگه خریم؟!» « چون عقلم سر جاشه» « بیکار که نیستم» « تو هم حوصله داری آ» « برو بابا حالت خوش نیست» و.. یعنی من هرچه با خود فکر می کنم برای این سطور و این کتاب هیچ اسمی بهتر از چه قدر خوبیم ما، وجود ندارد!
* بر گرفته از کتاب "چقدر خوبیم ما (جامعه شناسی طنز)"، بخش "کتاب" (ص ۷۶ تا ۷۸)، ابراهیم رها، نشر مروارید.
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟ از چه نظر؟
